ความเป็นมา

ชาวเล อาศัยอยู่ทางฝั่งทะเลอันดามัน ทางตอนใต้ของประเทศไทย แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มวัฒนธรรม คือ กลุ่มดูรักลาโว้ย และ กลุ่มมอเก็น ชาวเล ที่อาศัยอยู่ในจังหวัดกระบี่ส่วนใหญ่จะเป็นกลุ่มอูรักลาโว้ย ตั้งถิ่นฐานบริเวณ เกาะพีพี เกาะจำ เกาะปู เกาะไหง และเกาะลันตา นอกจากนั้นยังมีกลุ่มชาวเล ที่เป็นเคลือญาติในสายตระกูลเดียว กันอาศัยกระจัดกระจายบริเวณจังหวัดใกล้เคียง ได้แก่ บริเวณเกาะลิเหร่ หาดราไวย์ แหลมพลา บ้าน เหนือ และบ้านสะป้าจังหวัดภูเก็ต ตลอดไปจนถึง เกาะหลีเป๊ะ และเกาะสาวีจังหวัดสตูล ตามตำนานบ่งชี้ว่าชาวเล กลุ่มอูรักลาโว้ยเคยมีบรรพบุรุษเชื่อมโยงกับชาวเล กลุ่มมอเก็น และเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่เดินทางอพยพเร่ร่อนทางทะเลมายาวนานในประวัติศาสตร์ ในอดีตชาวเล กลุ่มอูรักลาโว้ยเคยอาศัยบริเวณเทือกเขา "ฆูนุงฌึไร" ชายฝั่งทะเลในรัฐไทรบุรี หรือเคดาห์เขตประเทศสหพันธ์รัฐมาเลเซียก่อนอพยพเข้าสู่น่านน้ำไทย และเมื่อเข้ามาอาศัยแถบหมู่ เกาะชายฝั่งทะเลอันดามันเขตประเทศไทยแล้ว ระยะแรกก็ยังคงมีวิถีชีวิตแบบเร่ร่อนโดยอาศัยเรือที่ทำ จากไม้ระกำเป็นที่อยู่ ทั้งเป็นยานพาหนะในการเดินทางเพื่อเก็บหาของป่าและล่าสัตว์ทะเลเป็นอาหาร พวกเขาใช้ "กายัก" (แฝกสำหรับมุงหลังคาเรือ เก็บพับได้ มุงเป็นเพิงได้) หรือสร้างเพิงพักชั่วคราว เหนือริมหาดชายฝั่งทะเลในบางฤดูกาล มีหลักฐานทางวัตถุและคำบอกเล่าสืบต่อกันมาเชื่อกันว่า เกาะลันตาเป็นดินแดนแห่งแรกที่ ชาวเล อูรักลาโว้ยเริ่มเปลี่ยนวิถีชีวิตขึ้นตั้งถิ่นฐานในประเทศไทย แต่ยังคงสืบทอดนิสัยอพยพเร่ร่อน อยู่อีกช่วงเวลาหนึ่ง มีเหตุการณ์ที่พวกเขาอพยพย้ายถิ่นอยู่ในบริเวณน่านน้ำชายฝั่งทะเลอันดามันอีก หลายครั้ง โดยแยกย้ายกันไปหาอยู่หากินตามหมู่เกาะต่าง ๆ แล้วตั้งถิ่นฐานบริเวณหมู่เกาะเหล่านั้น บ้าง กลับมาที่เดิมบ้าง จนในที่สุดต่างก็กระจัดกระจายกันตั้งถิ่นฐานในกลุ่มครอบครัวและเครือญาติ ใกล้ชิดของตน แต่ทุกกลุ่มก็ยังติดต่อสัมพันธ์ไปมาหาสู่กัน นับเป็นสังคมเครือญาติใหญ่และถือเป็น พวกเดียวกันทั้งหมด

 

วิถีชีวิต

การปรับปรุงในสังคมปัจจุบัน

การแลกเปลี่ยนเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้อูรักลาโว้ยรับวัฒนธรรมจากสังคมภายนอกมาผสมผสานกับ วัฒนธรรมดั้งเดิม จนเกินการสืบเนื่องและเปลี่ยนแปลงหลายด้าน ที่ชัดเจนคือการรู้จักใช้ระบบเงินตราแทน การแลกเปลี่ยนสิ่งของและเปลี่ยน จากการล่าสัตว์ทะเลเพื่อยังชีพเป็นการล่าเพื่อขาย พวกเขาจึงหันมาใช้เรือ หางยาวแทนเรือพายเล็ก ๆ ปัจจุบันอูรักลาโว้ยตกอยู่ภายใต้ระบบเศรษฐกิจแบบพึ่งพาอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ของทะเลที่หา มาได้จะถูกนำไปขายให้กับนายทุน เพื่อหักหนี้สินที่ค้างชำระค่าอวน ค่าเรือ และเครื่องเรือหางยาว ค่า ข้าวสาร และค่าอื่น ๆ อีกมากมายอย่างไม่มีวันหมดสิ้น เพลงลูกทุ่งไทย หมอลำ และดนตรีสมัยใหม่แทรกเข้ามามีบทบาทในพิธีลายเรือสลับกับดนตรี รำมะนาแบบเก่าแก่ที่ยังคงอยู่ พร้อมกับการเข้ามาของโทรทัศน์ซึ่งเป็นสื่อที่ทรงอิทธิพลของวัฒนธรรมไทย ที่เข้ามาทำลายวัฒนธรรมเก่าของชาวเล ให้หมดไปวันแล้ววันเล่า หญิงอูรักลาโว้ยที่เคยนุ่งผ้าถุงกระโจมอกเปลี่ยนมาใช้เสื้อผ้าหลายรูปแบบที่ได้รับแจกและบางครั้งจะสวมชุดนอนยาวมาเดิน ในตลอดหมู่บ้านผู้ขายส่วนใหญ่ยังสมถะกับการนุ่งกางเกงจีน แต่วัยรุ่นก็เริ่มสวมกางเกงยีนและชอบตู้เพลง เด็กหนุ่มอูรักลาโว้ยจำนวนไม่น้อย เล็กวาง อวน ตกปลา วางไซ แต่มาอยู่ตามชายหาดที่เป็นแหล่งท่องเที่ยว พาเรือหางยาว รับนักท่องเที่ยวออกไปเที่ยวทะเล หมู่บ้านอูรักลาโว้ยบางแห่งถึงกับแตกสลายเมื่อที่ดินถูกซื้อหรือถูกยึดครองไปโดยนายทุนชาวเมือง ชาวเล ก็จะอพยพไปอยู่กับเครือญาติในชุมชนชาวเล แห่งอื่นที่ยังเหลืออยู่ ซึ่งนับวันจะเบียดเสียดยิ่งขึ้น อย่างไรก็ตาม ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงที่รับมาจากสังคมภายนอก อูรักลาโว้ยก็ยังคงดำรง เอกภาพภายในสังคมของตนเอง ไว้ได้อย่างเหนียวแน่น พวกเขาตั้งถิ่นฐานเกาะกลุ่มอยู่ด้วยกัน ไม่ยอม ปะปนกับคนภายนอกยังพูดภาษาอูรักลาโว้ยในหมู่พวกกันเอง ยังสืบทอดตำนาน ความเชื่อ และพิธี กรรมต่าง ๆ เกี่ยวกับบรรพบุรุษและดำรงรูปแบบทางสังคมและวัฒนธรรมของตนเองภายในชุมชนเล็ก ๆ ของพวกเขา ชีวิตครอบครัวแบบผัวเดียวเมียเดียวยังคงถือปฏิบัติกันอยู่ในสังคมอูรักลาโว้ย โดยฝ่ายชาย จะเข้าไปอยู่ในครัวเรือนของฝ่ายหญิงชั่วคราวก่อนจะแยกเป็นครอบครัวเดี่ยวเมื่อถึงวันเวลาอันสมควร ยกเว้นกรณีที่ฝ่ายชายมีความจำเป็นต้องเลี้ยงพ่อแม่หรือฝ่ายหญิงเลือกชายหนุ่มต่างวัฒนธรรม เช่น ชาวจีน ชาวไทยมุสลิม หรือชาวไทยพุทธ ฝ่ายหญิงจะเป็นฝ่ายแยกไปอยู่กับฝ่ายชาย การร้องรำทำเพลง เป็นชีวิตจิตใจของชาวเล อูรักลาโว้ยเช่นเดียวกับกลุ่มชาติพันธุ์อื่น ๆ ที่ ใช้ชีวิตท่ามกลางธรรมชาติ ท่ารำ เสียงดนตรี และบทเพลงที่ร้องรำกันทั้งในชีวิตประจำวันและในพิธีกรรมต่าง ๆ จะ สะท้านภาพสังคม - วัฒนธรรมและบ่งบอกถึงความเป็นมาและเป็นไปของกลุ่มชนทั้งในอดีตและ ปัจจุบัน เนื้อเพลงเอ่ยถึงท้องทะเลผู้คน บรรพบุรุษ และการเดินทาง แม้วิถีชีวิตดั้งเดิมแปรเปลี่ยนไปโดยไม่หยุดยั้ง แต่วันใดก็ตามที่ชีวิตพวกเขาสิ้นสุดลูกหลาน ก็จะนำร่างไร้วิญญาณฝังกลบไว้ใต้ผืนทรายชายทะเล ตามคำบอกเล่าที่สืบต่อกันมาว่า "จะได้นอนฟัง เสียงคลื่นกล่อมเหมือนเมื่อยังมีชีวิตอยู่"